شهاب سنگهای سنگی
بزرگترین گروه از شهاب سنگ ها شهاب سنگ های سنگی است. ساخته شده از مواد معدنی که بیشترین قسمت مربوط به مواد معدنی هستند که بر روی زمین یافت می شوند. با این حال، آنها ساختار و بافت در اینجا یافت نشد. گروه شهوت سنگین به دو زیر گروه عمده تقسیم می شود: خواندریدها و آگوردریت ها. خواندریدها نام خود را به دلیل ساختارهای معدنی کروی که حاوی کلسترول نامیده می شوند، دریافت می کنند. در فضا، قطره های ذوب شده از مواد سنگی در گرانش بسیار کم به کره های کوچک دور افتاده که به مواد معدنی کریستال می شوند. Achondrites ها شهاب سنگ های سنگی بدون کاندرون هستند. این شهاب سنگها دارای ساختار معدنی آذرین با کریستالهایی هستند که نشان می دهد آنها در یک محیط با برخی از گرانش تشکیل شده است. در بیشتر شهاب سنگ ها آهن نیکل فلزی وجود دارد. این فلز به شکل دانه های پراکنده در سراسر ماتریس سنگ است.
شهاب سنگ از نوع سنگی اغلب دارای دانه های آهن - نیکل در آنها است. آهن فلزی در سنگهای زمین بسیار نادر است. فضای مرطوب زمین تقریبا تمام آهن بومی را به شکل دیگری از آهن شیمیایی آهن تبدیل کرده است.
آئرولیت ها ( شهابهای سنگی):
ترکیب آنها سیلیکاته میباشد و به شهاب سنگهای سنگی شناخته میشوند. دسته بندی این شاخه بر اساس بافت سنگ تعیین میشه و شامل کندریت ها Chondrites و غیرکندریت ها Achondrites است.
دسته اول بخاطر کندریول یا کندری نام گذاری شده که اجسامی گرد و کوچک با متوسط قطر یک میلیمتر و بیشتر از اولیوین یا پیروکسن تشکیل شده است. گفتنی است این بافت در سنگهای زمینی دیده نشده و شاخص مناسبی برای شناسایی شهاب سنگهای سنگی است.
کندریت کربنی یک نوع نادر شهاب سنگ است که حاوی مقدار زیادی از مواد معدنی غنی از منیزیم، اولیوین و سرپانتین و انواع ترکیبات ارگانیک، از جمله اسیدهای آمینه است. اطلاعات زیادی در مورد منبع خورشید و سیارات و حتی پیشینه خودشان ارائه می دهند.
غیرکندریت ها بخاطر نداشتن کندریول در بافت سنگ دسته بندی شده اند. بافت این نوع شهاب سنگ متبلورتر از نوع دیگر است. بسیاری از غیرکندریت ها بافت و ترکیب مشابهی با سنگهای آذرین زمینی دارند و احتمالا از یک ماگمای سیلیکاتی متبلور و تشکیل شده اند.
انواع زیر گروه شهاب سنگ های کندریتی :
1- گروه C
Carbonaceous chondrites
2- گروه E
Enstatite chondrites
3- گروه R
Rumurutiites
4- گروه K
Kakangari
5- گروه O
Ordinary chondrites
گروه C :
زیرگروههای مختلف از گروه شهابسنگهای کندریتی کربناته :
1- کندریتهای گروه CI :
بنام شهاب سنگ ایوانا نامیده می شوند. آنها دارای تعداد بسیار کمی کندرول هستند و عمدتا از مواد خرد شده و دانه ریز تشکیل شده اند که با قرار گرفتن در معرض آب روی سیارک مادر، بسیار تغییر کرده اند.
در اثر این مجاورت با آب به کندریت های CI تا 20٪ آب علاوه بر مواد معدنی مختلف مانند فیلیسلیکات های آبدار مانند خاکستر و اکسید آهن به شکل مگنتیت دارند.
آنها همچنین دارای ماده آلی هستند، از جمله هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (PAH ها) و اسید آمینه، که آنها را در جستجو برای سرنخ هایی از مبدأ زندگی در جهان مهم می سازد.
2-کندریت های گروه CV :
کندریتهای گروه cv بر اساس شهابسنگ ویگارانو که در سال 1910 در ایتالیا افتاد نامیده می شوند.
آنها به کندریت های معمولی شباهت دارند و دارای خوشه های بزرگی از الیوین غنی از منیزیم هستند که اغلب توسط سولفید آهن احاطه شده اند و در یک ماتریس خاکستری عمدتا غنی از آهن - اولیوین قرار دارند.
آنها همچنین حاوی ترکیبات کلسیم-آلومینیوم (CAI) هستند که معروف ترین مواد معدنی در منظومه شمسی هستند که معمولا بیش از 5٪ از شهاب سنگ را تشکیل می دهند.
3- کندریتهای گروه CK:
شهاب سنگهای این گروه بر اساس Karoonda، یک شهاب سنگی که در سال 1930 در استرالیا سقوط کرد، نامگذاری شده است.
تنها حدود 20 عضو مختلف از CK شناخته شده است. در ابتدا، این شهاب سنگ ها به عنوان اعضای گروه CV در نظر گرفته می شده و به عنوان CV4-5 تعیین می شده اند. با این حال، به تازگی، در گروه مستقلی قرار گرفتند؛ زیرا در برخی موارد از همه ی دیگر کندریت های کربنیک متفاوت هستند.
کندریتهای گروه CK متعلق به انواع متفورمین نوع 6 -6 هستند، اگرچه اکثر آنها به عنوان CK4 طبقه بندی شده اند. آنها به دلیل درصد بالای مگنتیت که در یک ماتریس سیلیکات های تیره پراکنده شده اند، شامل الیوین و پریکسن غنی از آهن هستند.
4- کندریت های گروه CO:
کندریت های CO بر اساس نام شهاب سنگ اورنان که در سال 1868 در فرانسه افتاد نامیده می شوند.
آنها از نظر ترکیب و از نظر شیمی به کندریتهای گروه CV شباهت دارند و ممکن است همزمان با آنها تشکیل شده باشند.
همانطور که در گروه cv ، آلومینیوم و کربن وجود دارد در این دسته نیز همینگونه است اما معمولا خیلی کوچکتر هستند و در ماتریس به شدت گسترش پیدا می کنند. همچنین نمونه هایی از فلزات گرانبها شامل فلزات آزاد، غالبا آهن نیکل هستند که به عنوان جلای های کوچک بر روی سطوح جلای نمونه های تازه و بدون دانه ای ظاهر می شوند.
5- کندریتی کربنی CB :
این شهاب سنگ کندرایت کربنی بسیار عجیب است و چند نمونه بیشتر از آن پیدا نشده . نخستین بار دراسترالیا پیدا شده است.
بیش از 50% آهن دارد ولی چون کربنی هستند آنها را جزء گروه های آهنی- سنگی به شمار نمی آورند و سنگی طبقه بندی می شود.
چگالیش بالای 4 است و دایره های بزرگ آهن درونش است.
به عکس ها نگاه کنید. کندرول های آن سانتیمتری هستند و راحت می شود بخاطر آهن زیاد از دیگر کربنی ها تشخیص داد.
6- کندریتی کربنی CM:
کندریت های CM به نام شهاب سنگ میگی که در سال 1889 در استان میکولایوف اوکراین سقوط کرد، نامگذاری شده اند. آنها شامل کاندرول های کوچک (معمولا قطر 0.1-0.3 میلیمتر) و مقادیر مقاوم در برابر حرارت مشابه هستند. آنها همچنین تغییرات آبی کمتری نسبت به کندریتهای CI و حدود نصف محتوای آب آنها را دارا هستند.
با این حال، مانند CI ها، آنها دارای مقدار زیادی مواد آلی هستند - بیش از 230 اسید آمینه متفاوت در مورد شهاب سنگ Murchison معروف وجود دارد.
7- کندریتی کربنی CH:
8- کندریتی کربنی CR:
گروه E :
شهاب سنگ گروه کندرایت انستاتیت یا گروهE یکی دیگر از شهاب سنگ های کمیاب و جالب است که شناختش دشوار است وتنها 2 درصد همه ی شهاب سنگ های کندرایتی را تشکیل می دهد، تاکنون بیش از 220 عدد از این شهاب سنگ پیدا شده و کم کم از افریقا به تعداد آنها اضافه می شود، این شهاب سنگ در مقایسه با دیگر شهاب سنگ ها کمترین کانی را دارد و بیشتر از کانی انستاتیت درست شده و به نام همین کانی نام گذاری شده است.
این شهاب سنگ معمولا تا 10 درصد آهن خالص دارد ولی میتواند تا 30 درصد هم آهن داشته باشد و در این شهاب سنگ کندرل های ریزی وجود دارد، بسیار به شهاب سنگ ماه شبیه است و همینطور به سنگ های زمینی، و گاهی باسنگ های زمینی وشهابسنگ ماه اشتباه گرفته میشود، به عکس ها خوب نگاه کنید.
این شهاب سنگ اکسیژن بسیار کمی دارد وزمانی در فضا بسیار گرم شده است.
گروه R :
نخستین شهاب سنگ کندرایتی روموروتی یا گروه R در کشور کنیا در شهر روموروتی در سال 1943میلادی پس از دیدن فرود آذرگوی در یک بارش شهاب سنگی پیدا شده و از سال 1994 یک گروه کندریتی خاص بخاطر این شهابسنگ کندریتی درست شد، که کاملا با کندریت های گروه کربنی، معمولی و انستاتیت ها فرق میکند، و خودش برای خودش گروه دارد.
تا کنون بیش از صد عدد از این شهاب سنگ پیدا شده و هر ساله نیز افزایش می یابد ،
35 تا 50 درصد این شهاب سنگ را کندرول ها تشکیل می دهند، آهن درون این شهاب سنگ آهن خالص نیست و همه آهن درون آن بصورت اکسید و سولفید در آن وجود دارد، تا 70 درصد می تواند اولیوین داشته باشد ، 14 درصد فلدسپار و 5 درصد پیروکسن-CA و درون آن خرده سنگ وجود دارد. وکندرول های کمتری دارد، سیارک مادر این شهاب سنگ گفته می شود یک سیارک به نام(Regolith) میباشد.
این شهاب سنگ هم از گروه شهاب های کم یاب است
گروه K :
شهاب سنگ کندرایتی کاکانگاری یا گروه kگروهی است بسیار کوچک از شهاب سنگ های کندرایتی که بسیار کمیاب است،نخستین بار این شهاب سنگ در سال 1890 در شهر تامیل کشور هندوستان به چشم دیده شد که بسوی زمین می آید وپس از افتادن 310 گرم ازآن جمع آوری شد،مقداری از آن در شهر کلکته هندوستان است،مقداری از آن نیز در موزه انگلستان.
پس ازبارش هندوستان دونمونه دیگر هم پیدا شده است، یکی در نیومکزیکو امریکا،ودیگری روی یخ های قطب جنوب، به همین خاطر این نمونه شهاب سنگ یکی از کمیاب ترین کندرایت ها است ، به همین خاطر کسی که این شهاب سنگ را جایی پیدا کند سود فراوانی می بردوکمک شایانی هم به علم شهابسنگ شنا سی جهان کرده است.
در نخستین آزمایش ها از این سنگ گمان نمی رفت از گروه کندرایت کربنی باشد، ولی بعد ثابت شد که کانیهای درونی شهاب از گروه کندرایت های معمولی است،این شهاب میان گروه H و Enstatie قرار دارد. 6 تا ده درصد این شهاب سنگ از آهن تشکیل شده، مادر این شهاب سنگ باید یک سیارک تک و کهنی باشد که هنوز کسی نمیداند که از کجا آمده است .
دانشمندان آرزو دارند در میان شهاب سنگ های پیدا شده از سراسر دنیا به یک کاکانگاری دیگر بر بخورند تا بتوانند بیشتر برروی این شهاب سنگ نادر پژوهش کنند.
عکس زیادی از این شهاب سنگ موجود نیست و همینطور شناخت این شهاب سنگ دشوار است ،برای شناختش یا باید با چشم افتادنش را ببینید و یا ازمایشگاه میتواند نوع آن را راحت تشخیص دهد چون این شهاب سنگ ویژگی های خاص خودش را دارد.
گروه O :
کندرایت های معمولی یا رایج:
با اینکه این شهاب سنگ ها را کندرایت معمولی می گویند ولی یکی از مهمترین شهاب سنگ ها هستند کندرایت های معمولی شهاب سنگ هایی هستند که از کمربند سیارکی می آیند و مادر این شهاب سنگ ها دگرگون نشده است یعنی حالت اولیه خود را از هنگام شکل گیری از دست نداده اند با ارزش ترین شهاب سنگ ها از نظر علمی به شمار می روند بیشتر این شهاب سنگ ها از کانی الیوین پیروکسین وآهن آزاد تشکیل شده اند و به سه گروه تقسیم بندی می شوند:
گروه H
معمولی ترین و فراوان ترین گروه کندرایت ها در این گروه قرار دارند که ۴۸ درصد کندرایت های معمولی را تشکیل می دهند به این دلیل نام این گروه را H گذاشته اند،Hبر گرفته از High iron به معنی دارنده آهن بالا هستند جدید ترین شهاب سنگ کشف شده این گروه توسط حجت کمالی از بیابان لوت بوده است که به نام ایشان در بولتن جهانی شهاب سنگ به ثبت رسیده است.این شهاب سنگ نیز به چند زیر گروه تقسیم می شود به نام H3 تا H7 و هر کدام از یک قسمت سیارک جدا شده است بین ۲۵ تا ۳۱ درصد آهن آزاد و خالص دارد.این شهاب سنگ جذب آهنربایی خوبی دارد.
گروه L
نام گروه L از Low iron می آید یعنی درون آن آهن کمتری نسبت به گروه H می باشد و ۴۰ درصد شهاب سنگ های کندرایت معمولی را تشکیل می دهد بین ۲۰ تا ۲۵ درصد آهن آزاد دارد و به آهنربا کشش مناسبی دارد.
گروه LL
این گروه کمترین فراوانی را در کندرایت های معمولی دارند نامش هم از این می آید یعنی کمترین دارنده آهن بین ۱۹ تا ۲۲ درصد آهن دارد ولی بیشتر آهن این شهاب سنگ به صورت اکسید درون سیلیکات است و تا ۳ درصد آهن خالص دارد این شهاب سنگ به نسبت شهاب سنگ های معمولی بزرگترین کندرول ها را دارد.
به خاطر آهن و جذب کم بعضی اوقات با شهاب سنگ های آکندرایت اشتباه گرفته می شود این شهاب سنگ هم مانند بقیه شهاب سنگ های معمولی به چند زیر گروه تقسیم بندی می شود.
نکته
ترکیبات مرسوم در شهابسنگهای کندریتی به قرار زیر است
این مواد معدنی با درصد های متفاوت که محدوده اش نیز ذکر شده ، در شهابسنگهای کندریتی مشاهده می شوند:
Olivine, (Mg,Fe)2SiO4 30-53
Orthopyroxene, (Mg,Fe)SiO3 25-35
Plagioclase, (Na,Ca)(Al,Si)408 5-10
Nickel-iron, (Ni,Fe) 1-20
Troilite, FeS 4-7
نام ماده معدنی، فرمول ماده معدنی و درصد تشکیل دهنده آن در شهابسنگهای کندریتی در لیست بالا مورد ذکر قرار گرفت.
شهاب سنگ های آکندریت :
شهاب سنگ های HED یک زیر گروه از آکندریتها هستند. نام این گروه برگرفته از حروف اول سه کلمه می باشد HED مخفف "Howardite-eucrite-diogenite" است.
این سه کلمه یعنی:
Howardites
Eucrites
Diogenites
زیرگروههای این شهابسنگ هستند.
آنها به شدت شبیه سنگ های آذرین زمینی هستند.
